Zima to jedna z czterech pór roku, które są charakterystyczne dla strefy klimatu umiarkowanego. Biorąc pod uwagę różne czynniki, możemy wyróżnić zimę astronomiczną, kalendarzową, meteorologiczną oraz klimatyczną.
Podstawą podziału na pory roku astronomiczne (wiosnę, lato, jesień, zimę) jest położenie Ziemi względem Słońca podczas jej ruchu obiegowego oraz nachylenie osi ziemskiej do płaszczyzny orbity. Pierwszy dzień astronomicznej zimy przypada w dniu, w którym Słońce góruje w zenicie nad zwrotnikiem Koziorożca – jest to moment przesilenia zimowego. Astronomiczna zima zaczyna się 21/22 grudnia i trwa do równonocy wiosennej, czyli 20/21 marca. Daty te odnoszą się do półkuli północnej Ziemi i jak widać są datami ruchomymi. Należy pamiętać, że zima na półkuli północnej trwa od grudnia do marca, z kolei na półkuli południowej okres zimowy przypada na czerwiec, lipiec oraz sierpień.
Daty rozpoczęcia kalendarzowych pór roku są stałe. W przypadku zimy jest to 22 grudnia (na półkuli północnej). Z kolei zima kalendarzowa to okres, w którym średnia dobowa temperatura powietrza spada poniżej 0 st. C. Kiedy rozpoczyna się zima meteorologiczna? Podział na meteorologiczne pory roku wynika z konieczności prowadzenia obliczeń, statystyk przez meteorologów i klimatologów. Zima meteorologiczna rozpoczyna się na półkuli północnej 1 grudnia i trwa do 28 lutego, z kolei na półkuli południowej trwa ona od 1 czerwca do 31 sierpnia.
Jakie są charakterystyczne cechy i zjawiska związane z zimą? W tym czasie panuje najmniejsza temperatura powietrza, pojawiają się opady atmosferyczne (w tym zamarzniętego deszczu), zwierzęta zapadają w zimowy sen, chronią się pod ziemią lub odlatują do ciepłych krajów. Część z tych, które pozostają, zmienia np. kolor sierści czy oczu, aby przystosować się do panujących warunków atmosferycznych. Przyroda zamiera, tylko nieliczne rośliny są w stanie zakwitnąć w zimie.